Strategische Monitor 2023: Barsten en Blokken
De wereld van morgen is er één van barsten en blokken. In deze wereld van groeiende belangentegenstellingen zullen grootmachten vaker botsen in het politieke, economische en mogelijk militaire domein. Competitie en confrontatie wordt dominanter ten opzichte van coöperatie. Te midden van deze rijk geschakeerde grootmachtcompetitie is er een verhoogd risico op de uitbraak van regionale conflicten uitgevochten door kleine en middelgrote mogendheden.
Tegelijkertijd is er juist grote behoefte tot samenwerking om de vitale belangen te beschermen. Samenwerkingsverbanden zullen echter minder op mondiale of multilaterale leest zijn geschoeid. In plaats daarvan krijgen zij vorm binnen bredere blokken van overwegend gelijkgezinde staten en/of binnen tijdelijke en ad hoc coalities van landen met specifieke overlappende belangen. Momenteel is zich een opdeling aan het aftekenen in de vorm van een Westers blok, een door China geleid Oosters blok en een grote groep van ongebonden landen.
Het Westen wordt gevormd door de trans-Atlantische partners de VS, Canada en Europa, samen met Australië en Nieuw-Zeeland, en met een zeker voorbehoud aangevuld door Japan, Zuid-Korea en Taiwan. China bindt met het Belt and Road Initiative een groeiende groep landen aan zich in Zuidoost-Azië, Centraal-Azië en Afrika. Rusland claimt een onafhankelijke grootmachtstatus, maar wordt allengs afhankelijker van China. Tot slot is er de groep van ongebonden landen die bestaat uit kleine en middelgrote mogendheden met een groot demografisch en economisch potentieel. Deze diverse groep landen, informeel aangevoerd door India dat zich opwerpt als de ‘Voice of the South’, weigert zich te conformeren aan het proces van blokvorming. Al naar gelang de belangen die op het spel staan varen individuele landen per onderwerp bewust een eigen koers.
Na een lange periode van globalisering zijn wederzijdse afhankelijkheden tussen kernspelers in deze blokken in historisch opzicht groot. Maar met de geopolitisering van de internationale betrekkingen zullen landen de komende jaren deze afhankelijkheden willen afbouwen, vooral in ‘strategische’ sectoren. Dynamieken van confrontatie en samenwerking verschillen daarbij uiteraard voor elk van’ de vier thema’s die in deze Monitor nader worden bekeken.
De vier thema's zijn: conflict/oorlog, economie/welvaart, soevereiniteit/beïnvloeding en klimaat/veiligheid.
