Wat heeft 9/11 ons gebracht?

Amerika was altijd een onkwetsbaar fort, verschanst tussen de wereldzeeën. In het visioen van de neoconservatieven een nieuw 'Roman Empire', ook nog eens omringd door een hightech antirakettenschild.

Op die vreselijke dinsdagochtend kreeg ik een reeks mediaoproepjes. Voor dagen verdween ik met collega Maarten in de donkere tv-studio om beurtelings commentaar te geven. Wij waren het fundamenteel oneens. Hij relativeerde dat in Afrika dagelijks meer leed te melden valt. Nog te vroeg om te spreken van een cesuur in de geschiedenis.

Maar als een supermacht op z'n eigen grondgebied wordt aangevallen, waarbij duizenden doden vallen, is dat wel degelijk een keerpunt. Vooral in psychische zin, omdat voor het eerst een boer uit Kansas zich bewust werd van het potentiële gevaar van wat ver weg in grotten werd bekokstoofd.

Een paar weken later belandde ik in New York in een zee van patriottisme. Overal tekstborden met 'United we stand' en 'God bless America'. Ook veel angst. Maureen Dowd schreef treffend in de The New York Times: 'Nog maar vijf weken geleden leefden wij in een paradijs te midden van onbeduidende zaken, wij wentelden ons in een beroemdhedencultuur, het consumentendom en doorbraken in de cosmetische chirurgie.

'Nu leven wij in een paranoia van onbeduidende trivialiteiten, ons zorgen makend over potentiële dodelijke dreigingen in het leven van alledag - een brief openmaken, reizen met een trein of een vliegtuig, een winkelcentrum of een footballwedstrijd bezoeken... Natuurlijk, er waren eerder verschrikkelijke gebeurtenissen - Waco en Oklahoma City en Columbine - maar dat waren geen primitieve bedreigingen die ons allen dwongen de basisvragen over dood en leven onder ogen te zien: van wie hou jij en wie houdt er van jou?

'Wat zou je bij elkaar graaien als je plotseling je huis of kantoor moet verlaten? Aan wie zou je je kinderen toewijzen voor de verdere opvoeding als je sterft?'

9/11 was niet het optreden van een eenzame dwaas, maar van een groepje getrainde burgerterroristen. Ik begrijp dat een supermacht een militair antwoord geeft ter zelfverdediging, maar uiteindelijk kan de westerse wereld alleen overleven als wij de gematigden onder de 1,5 miljard moslims als bondgenoot koesteren.

Miljoenen Amerikaanse moslims leven al generaties in pais en vree met hun medeburgers. Zij onderschrijven de democratische kernwaarden. De moslimgemeenschap zelf is de eerste verdedigingslinie tegen de radicale islam.

Mijn hotel staat aan de rand van Ground Zero. Een stuk verderop moet het islamitisch gemeenschapscentrum verrijzen, inclusief restaurant, gebedsruimte en zwembad. Een bruggenbouwersproject waar iedereen welkom is.

Vooral blanke plattelanders bezien angstig de toenemende diversiteit. Ruwweg 20 procent voelt zich ook unheimisch met een vermeende moslimpresident. Een handjevol 'haatradicalen' wil de Europese mainstream-politicus Geert Wilders ten voorbeeld stellen aan eigen conservatieve politici als John Bolton en Sarah Palin.

Een hunner zou de nieuwe leider moeten worden van de politieke oorlog tegen de islam. Zij pakken hun kans in een opportunistisch verkiezingsjaar door de nonsens te verspreiden over een monstermoskee op de de Twin Towers-plek.

Vanuit mijn raam zie ik de eerste contouren van de One World Trade Center-nieuwbouw. Dat moet een monument van de hoop en het gezonde verstand worden. Miljoenen Amerikanen laten zich manipuleren, de overige 80 procent haalt de schouders op. Morgen springen de stoplichten ook weer op groen.

Zeker, geen paniek, maar wel waakzaamheid dat niemand misbruik maakt van onze pluralistische democratie. Angst en haat zijn daarbij slechte raadgevers.