Premier Netanyahu heeft briljant, maar onbeschaamd, onderhandeld

Het Israëlisch-Palestijnse conflict is een Gordiaanse knoop. Het is dus onverantwoord je op maar één van de verwikkelingen te richten. Doen we toch, want het huidige vredesoverleg draait wel degelijk om dat ene grote geschilpunt: de nederzettingen op de bezette Westoever van de Jordaan.

Zondag 26 september loopt een tien maanden durende pauze in de bouw van (een aantal) nederzettingen af. Gaat de bouw daarna door, dan zeggen de Palestijnen de onderhandelingstafel subiet te verlaten. Sinds 1967 hebben zich vijfhonderdduizend kolonisten in honderdtwintig nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever gevestigd. Door de gesubsidieerde kolonisatie neemt de bevolking er driemaal zo snel toe als in de rest van Israël. Volgens de mensenrechtenorganisatie B'Tselem is er steeds meer sprake van een dubbele bezetting: niet alleen is zestig procent van het gebied onder controle van Israëlische militairen, maar de kolonisten bewonen nu tweeënveertig procent van het grondgebied. Het is doorlijnd met Israel-only wegen en door de zeshonderdveertien checkpoints wordt wat ooit een zelfstandige Palestijnse staat moet worden her en der al een 'archipel van thuislanden' genoemd.

Je kunt 26 september zien als lakmoesproef voor de goede wil van premier Netanyahu. Hij heeft Obama en de machteloze Palestijnse leider Mahmoud Abbas het bloed onder de nagels vandaan gehaald. Briljant onderhandeld, maar op het onbeschaamde af.

Zet alles op een rijtje en oordeel zelf.

Op 27 mei 2009 eist Obama een stop op de bouw van nederzettingen. Israël reageert meteen afwijzend. Geen volledige stop, het gewone leven moet doorgaan, een 'natuurlijke groei' van het aantal nederzettingen mag wel.

Op 4 juni slaat Obama terug met zijn befaamde speech in Caïro: 'De VS accepteert de legitimiteit van verdere Israëlische nederzettingen niet.' Hij vergelijkt de 'onduldbare situatie' onder de Israëlische 'bezetting' met de strijd van de zwarte Afrikaanse slaven in de VS en de Zuid-Afrikaanse zwarten onder het apartheidsregime.

- De onderhandelingen gaan eigenlijk helemaal niet over vrede

Kort daarna reageert Netanyahu met een toezegging: Israël accepteert een Palestijnse staat, maar die moet geheel gedemilitariseerd zijn en Oost-Jeruzalem zal daar niet bij horen. Over de nederzettingen geen woord, maar: de kolonisten 'zijn geen vijanden van vrede, maar onze broeders en zusters'.

27 augustus 2009: Israël beweert dat een akkoord over de nederzettingen 'nabij' is. Het laat de 'natuurlijke groei'-clausule niet vallen. Uit het Washingtonse: stilte. Israël ruikt mogelijkheden.

5 september 2009: Netanyahu stelt een tijdelijke én gedeeltelijke bouwstop voor. Dat zou betekenen dat honderden nederzettingen wel mogen doorgaan. Obama begint te buigen, 'less than a complete freeze' is misschien bespreekbaar.

24 november 2009: er komt een bouwpauze van tien maanden, die niet voor Oost-Jeruzalem geldt. Hillary Clinton noemt de concessies van Netanyahu 'zonder weerga'.

8 maart 2010: VS-gezant Mitchell kondigt na eindeloos sleuren een nieuwe ronde van 'proximity talks' aan. De Palestijnse Autoriteit laat haar verzet tegen nieuwe indirecte onderhandelingen vallen.

9 maart 2010: vicepresident Joe Biden reist daarvoor naar Jeruzalem en wordt op een provocatie getrakteerd: Israël kondigt de bouw van zestienhonderd nieuwe woningen in Oost-Jeruzalem aan. Sorry, ongelukkige timing van de bouwminister, volgens Netanyahu.

19 maart 2010: het Kwartet (VS, EU, Rusland en VN) veroordeelt het plan van Israël en wil de stichting van een Palestijnse staat binnen vierentwintig maanden. Boze reactie Israël: zo leggen jullie alle verantwoordelijkheid bij ons. Minister Avigdor Lieberman (Buitenlandse Zaken): 'Het Kwartet negeert al onze vredespogingen van de afgelopen zestien jaar en geeft de Palestijnen de indruk dat ze hun eisen kunnen realiseren zonder directe onderhandelingen aan te gaan.'

2 september 2010: na nog een rondje sleuren krijgt Obama beide partijen weer aan tafel. De onderhandelingen gaan eigenlijk helemaal niet over vrede, maar (let op, u leest het goed:) over een voorwaarde tot het doorgaan met onderhandelingen op 26 september, die Israël een jaar geleden alleen maar eventueel wilde beginnen onder voorwaarde dat Amerika en de Palestijnen een voorwaarde over een totale permanente bouwstop zouden laten vallen. En als de bouwstop nu eens niet wordt verlengd? De organisatie Vrede Nu zegt dat plannen klaarliggen om meteen na 26 september met de bouw van dertienduizend nieuwe woningen te beginnen. En iets verder in de pijplijn zitten nog eens vijfentwintigduizend woningen.

26 september 2010: we zijn een jaar 'achteruit onderhandelen' verder.