Het is mogelijk om de grootste crisis sinds de oprichting van de Europese Unie op te lossen, zegt José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie in een ingezonden brief aan euforum.nl. En dat lukt met het Europees financieel kader 2014-2020 van de EC. Dit kader zet niet alleen in op bezuinigen maar ook op investeren en hervormen. Geef het een kans, aldus Barroso aan de Europese regeringsleiders, in aanloop naar de EU top deze week.
[[{"type":"media","view_mode":"media_large","fid":"1958","attributes":{"height":133,"width":200,"class":"media-image media-element file-media-large"},"link_text":null}]]
Een Europees groei-initiatief: er gaat geen dag voorbij zonder dat de media, politici of economen het erover hebben. Wat bedoeld wordt is een combinatie van gezonde overheidsfinanciën, ingrijpende structurele hervormingen en doelgerichte investeringen. Niet alleen op nationaal niveau, maar ook op EU-niveau, zodat wij het potentieel van onze Unie ten volle kunnen benutten.
Het voorstel van de Commissie voor de toekomstige EU-begroting, het financieel kader 2014-2020, houdt meer in dan een algehele beperking van de toekomstige uitgaven - het bevat nieuwe ideeën en regels om het geld van de belastingbetalers beter te benutten ten behoeve van 500 miljoen Europeanen, ongeveer 100 000 lokale en regionale overheidsinstanties en miljoenen kleine en middelgrote ondernemingen. Minstens even belangrijk is dat het voorstel de lidstaten nieuwe instrumenten biedt voor het uitvoeren van economische hervormingen, doelgerichte investeringen en slimme begrotingsconsolidatie.
Concurrentievermogen en structurele hervormingen
De EU moet erop toezien dat problemen ten aanzien van het concurrentievermogen tijdig worden herkend en door middel van structurele hervormingen worden aangepakt. Dat is precies wat wij met ons nieuwe model voor economische governance, met inbegrip van onze nieuwe regels voor de EU-uitgaven, willen bereiken.
Onderdeel van dit economische governance-concept is een nieuw cohesiebeleid waarbij de toegang tot de structuurfondsen en het cohesiefonds strikt wordt gekoppeld aan de tenuitvoerlegging van groeibevorderende structurele hervormingen. Hierbij zal gebruik worden gemaakt van zogenaamde partnerschapscontracten. Dit houdt in dat de beschikbaarstelling van middelen uit bepaalde EU-fondsen (het cohesiefonds, structuurfondsen, het fonds voor plattelandsontwikkeling en het visserijfonds - die tezamen meer dan 40% van de EU-begroting uitmaken) wordt opgeschort indien een lidstaat de vereiste, in het partnerschapscontract vastgelegde structurele hervormingen niet doorvoert. Er wordt dus een methode van belonen en straffen ("carrot-and-stick approach") gebruikt om het beoogde doel te bereiken.
Doelgerichte investeringen
Structurele hervormingen vormen een essentieel bestanddeel van elke EU-groeistrategie, maar zij zijn als zodanig niet toereikend. Voor de modernisering van economieën met een ontwikkelingsachterstand zijn daarenboven investeringen nodig om de groei op gang te brengen.
Het is een goed bewaard geheim dat de EU-begroting voor veel lidstaten een van de belangrijkste investeringskatalysatoren is. Het cohesiebeleid is als zodanig verantwoordelijk voor een groot deel van de beschikbare begrotingsmiddelen voor openbare investeringen op alle niveaus van het openbaar bestuur. In sommige landen van Zuid-Europa wordt tussen 35 en 50% van alle openbare investeringen uit het cohesiefonds bekostigd, en voor veel nieuwe lidstaten is dit 70% of soms zelfs nog meer.
Verder stellen wij voor dat de EU-begroting in de toekomst veel meer investeert in onderzoek en innovatie, energie-efficiëntie, onderwijs en infrastructuur - overeenkomstig onze Europa 2020-strategie voor slimme, inclusieve en duurzame groei. Zo is voorzien om 50 miljard euro uit te trekken voor de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen ("Connecting Europe Facility"), waarmee wordt beoogd grote grensoverschrijdende vervoers-, energie- en ICT-projecten te helpen financieren door invulling van de ontbrekende schakels in de essentiële economische infrastructuur van Europa, waarop onze interne markt van 500 miljoen consumenten berust. Het nieuwe Duitse energiebeleid, de zogenaamde "Energiewende", is een goed voorbeeld van het belang van grootschalige investeringen in nieuwe netwerken, ook in grensoverschrijdende energienetwerken. Alleen de EU-begroting kan garanderen dat de nodige grensoverschrijdende investeringen worden gedaan om bijvoorbeeld stroom van de ene kant van Europa naar de andere te vervoeren.
Daarnaast streven wij ernaar de hefboomwerking van de EU-begroting te versterken, met name door EU-projectobligaties voor belangrijke Europese infrastructuurwerken te steunen.
Loopt de begrotingsconsolidatie gevaar?
Er wordt wel beweerd dat een dergelijk groeiprogramma de begrotingsconsolidatie in gevaar zal brengen.
Dat is niet het geval. Ten eerste is de EU-begroting, die 1% van het bbp van de EU en minder dan 2,5% van alle openbare uitgaven in de EU vertegenwoordigt, zeer bescheiden. Zij is niet de oorzaak van de Europese begrotingsonevenwichtigheden. Ten tweede bevatten de nieuwe regels voor de EU-begroting sterke prikkels om naar slimme begrotingsconsolidatie te blijven streven.
Bijna alle lidstaten en het Europees Parlement beschouwen het voorstel van de Commissie als een goede onderhandelingsbasis. Een aantal lidstaten willen echter het voorstel voor de betrokken periode van zeven jaar met "tenminste 100 miljard euro" verlagen. En sommige lidstaten willen besnoeien op de beleidsmaatregelen die juist het meest bevorderlijk zijn voor de economische groei in Europa: het cohesiebeleid, onderzoek en ontwikkeling en de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen. Is dat werkelijk verstandig in het licht van de hierboven beschreven behoeften van de Europese economie? Wij denken van niet. En wat zou het effect van een dergelijke beperking zijn op de overheidsfinanciën en -tekorten? 0,084% van het bbp van de EU is zeker geen bedrag waar de gezondheid van de overheidsfinanciën van afhangt!
Conclusie
Het voorgestelde financiële kader 2014-2020 is niets minder dan een essentieel bestanddeel van de Europese agenda voor groei op middellange tot lange termijn. Dankzij de nieuwe regels voor de EU-begrotingsuitgaven zullen slimme begrotingsconsolidatie, de financiering van investeringen en structurele hervormingen hand in hand gaan. Het is het beste recept om de groei in Europa op gang te brengen. Is het voor verbetering vatbaar? Zeker, en wij staan open voor voorstellen en ideeën. Maar laten we duidelijk zijn: het meerjarig financieel kader is meer dan een agenda voor groei en banen. Tegen de achtergrond van de grootste crisis sinds haar oprichting moet uit de onderhandelingen over het financieel kader tevens blijken of de Unie daadwerkelijk in staat is actief op te treden en haar toekomst vorm te geven.